مرتب سازی براساس:
عصار خانه به محلی گفته می شد که در آن عصاره و روغن دانه ها و گیاهان را می گرفتند و استان اصفهان نیز چندی از این بناها را در خود جای داده است. عصار خانه آقا یکی از این ساختمان ها است و با نام عصار خانه بزرگ نیز شناخته شده است.
امام زاده ساره مریم از نوادگان امام موسی کاظم بود و با نام امامزاده ساره خاتون نیز شناخته می شود. برخی نیز معتقدند ساره مریم خواهر امام رضا (ع) است. بنای بقعه در زمان حکومت ایلخانان حدود قرن 6 قمری بنا شده است.
کبوترها و کبوترخانه ها در گذشته نمادهای اصلی نجف آباد بودند و مردم با دیدن کبوترهای در حال پرواز متوجه می شدند به این شهر نزدیک شده اند. کبوترخانه ها در گذشته به عنوان محلی برای پناه دادن به کبوتر ها و پرندگان مهاجر استفاده می شدند و با جمع آوری کودهای پرندگان درآمد خوبی حاصل می شد.
آب انبار افوشته از بنا های مهم محله افوشته است. سرد آب این آب انبار اتاقی به ابعاد 8.4 متر در 5 متر است. در طرفین این اتاق سکو هایی به بلندی 95 سانتی متر و قاعده 2.70 متر در 67 سانتی متر است.
در شهر نایین 7 قنات ساخته شده بود تا دسترسی به آب را فراهم کند، اما امروزه 6 مورد از این قنات ها خشک شده اند. قدمت این قنات ها به بیش از 1000 سال می رسد و همین نشان دهنده قدمت مشکل آب است.
آب در ایران قدیم مسئله ای مهم و معضلی بزرگ بوده است. این موضوع در نایین نیز مسئله بزرگی بود و دیدن قنات های تاریخی به ما نشان می دهد قدمت آنها به بیش از هزار سال می رسد و شاید به خاطر همین برخی از آن ها خشک شده اند.
یکی از شاهکارهای معماری و هنری نایین آسیاب آبی ریگاره است. این آسیاب از زمان کیخسرو باقی مانده است و قدمت آن به بیش از 2000 سال قبل می رسد. آسیاب آبی ریگاره زیر خاک مدفون شده بود ولی در اثر تلاش های اداره میراث فرهنگی، مردم محله محمدیه و کارشناسان از دل خاک بیرون آمد.
خانه تاریخی فاطمی ها از مهمترین خانه های تاریخی در نایین به شمار می آید و امروزه تحت تملک نمایندگی میراث فرهنگی بوده و در حال مرمت است. این خانه قبل از این، یعنی از زمان قاجار در دست خاندان فاطمی بوده و کمی پیش از زمان قاجار ساخته شده است.
کاروانسرا جلوگیر از مجموعه کاروانسرا های مربوط به دوران صفویه می باشد. این کاروانسرا پلان 4 ایوان دارد و در طرفین راست و چپ ورودی 10 سطح صاف کم عمق ساخته اند. در گوشه های راست و چپ وجه شمالی 2 برج استوانه با پوشش گنبدی قرار گرفته اند.
قلعه تاریخی قمیشلو با قدمتی چند صد ساله یکی از با ارزش ترین جاذبه های تاریخ استان اصفهان و شهر نجف آباد است. سلطان مسعود میرزا ملقب به ظل السلطان از شاهزاده های قاجاری بود و در مدت حکومت در اصفهان هر ساله در ماه های خرداد تا نیمه نخست شهریور در این قلعه زندگی می کرد.